December 2006: Marion de Laat (accordeon)

Titel: girl - boys - girl    (elektronische compositie)

Toen ik de opdracht kreeg voor het maken van een radiofonisch stuk van ongeveer een half uur was mijn eerste inval dat het stuk een sterke overeenkomst met een hoorspel zou kunnen hebben. In een hoorspel staat de gesproken tekst centraal, geluiden worden in de regel toegevoegd om de impact van de woorden te versterken of de lijn van het verhaal te onderstrepen. Deze eerste inval verder overdenkend kwam het idee in mij op om 'het geluid van kinderen' te gaan gebruiken. Na deze constatering was de volgende stap niet meer zo moeilijk, eerder voor de hand liggend, namelijk het gebruik van geluiden die gemaakt worden door spelende kinderen. Niets is immers typerender voor kinderen dan het feit dat hun belangrijkste bezigheid het spel is.

Hiermee was het idee en het uitgangspunt voor dit stuk geboren. Het plan was namelijk om een 'soundtrack' te maken naast en onder de stemgeluiden van de spelende kinderen.

Om het benodigde geluidenmateriaal bij elkaar te krijgen heb ik opnames gemaakt van spelende kinderen in de leeftijd van 8 tot 11 jaar. Dat leek mij de leeftijd die mij het best bruikbare materiaal op kon leveren. Kinderen zijn op die leeftijd vaardig genoeg om hun spel goed te organiseren en gedurende langere tijd op hun spel geconcentreerd te zijn. Maar ze zijn op die leeftijd ook nog kind genoeg om geheel en al in het spel op te gaan. Opgaan in het spel betekent hier onder meer dat zij zich nog onbevangen met een rol kunnen identificeren: de gespeelde schooljuf is op dat moment een schooljuf, de schietende ruimtevaarder bevindt zich op dat moment in het ruimteschip ver in de melkweg. Om genoeg variatie in het te gebruiken geluidsmateriaal te verkrijgen heb ik opnamen gemaakt van twee meisjes die met elkaar speelden en twee jongens die met elkaar speelden. Die opnamen heb ik gemaakt zonder mijn aanwezigheid omdat ik het spel van de kinderen niet wilde beïnvloeden. Zo heb ik ongeveer twaalf uur geluidsmateriaal vergaard, genoeg om mee aan de slag te gaan.

Nadat ik alle opnamen had beluisterd werd me duidelijk dat ik mijn oorspronkelijke uitgangspunt moest aanpassen omdat bleek dat er te weinig langdurige en samenhangende tekst aanwezig was om het idee van een soundtrack onder een verhaallijn te realiseren. Ik heb toen besloten om alle door de kinderen zelf voortgebrachte geluiden, niet alleen de stemgeluiden maar bijvoorbeeld ook het gegiechel, de schietgeluiden en het geluid van vallend speelgoed, te gaan gebruiken voor dit radiofonisch stuk. In feite was het ten opzichte van het oorspronkelijke uitgangspunt een waardevolle verrijking van mijn mogelijkheden want ik kon, onder andere door de geluiden te bewerken, veel meer klankkleur en expressiviteit in mijn compositie bewerkstelligen.

Bij het maken van het stuk heb ik geprobeerd mij eenzelfde soort vrijheid te permitteren als de spelende kinderen. Op een speelse en intuïtieve manier ben ik de geluiden die mij konden inspireren en die mij bruikbaar leken, met klankbewerking, knippen, plakken en montagetechnieken gaan gebruiken. Taal werd klank waardoor muziek ontstond, muziek die op haar beurt refereert aan hedendaagse (dans)muziek (er lijkt enige overeenkomst met de 'Ursonate' van Kurt Schwitters).

Het resultaat is een stuk dat bestaat uit drie delen en in zijn totaliteit een eigentijdse verklanking is geworden van het verschil tussen de meisjes en de jongenswereld. Het was van te voren niet zozeer de bedoeling om dit verschil te accentueren maar uit de opnamen bleek dat het verschil in de aard van het spel, de rollen die zij spelen en de daarbij behorende geluiden tussen jongens en meisjes groter was dan ik me gerealiseerd had. (Interessant is hierbij de constatering dat het hierbij om kinderen gaat die niet opgroeien in een omgeving waarin stereotiepe rolmodellen van mannen en vrouwen gangbaar zijn.)

met Leo Jinssen (gitaar)

"Inside - Outside"

Accordeon en tape.

In Inside - Outside gaat de Marion de Laat in dialoog met zichzelf.

Bij deze compositie heb ik samples opgenomen van de accordeon en het bestaande accordeon geluid getransformeerd tot iets nieuws.

De accordeon wordt gebruikt als een instrument waarop wordt gespeelt, maar het wordt tevens gebruikt als "luid - spreker".

Beide spreken ze tot en met elkaar.